SansSouci, Ogród BezTrosk

a może- BezOpieki?
Nie wierzę, że tu jestem.
Jaram się jak norweskie kościoły.

A to przecież takie proste, trzy i pół godziny jazdy i już.
Na początku czujemy się zagubieni.

Taaak, w internetach nie wyczytałam tego, co chciałam przeczytać.

Czym jest ten park.

Czy warto. 

(to znaczy, wiadomo, że ja- zawsze warto, ale inni? mniej ogrodowi?)

Spróbuję napisać o tym, czego nie znalazłam.

***

Park przy pałacu Sanssouci powstał w połowie XVIII wieku. Barok przechylił się w stronę rokoko, które, jeśli wierzyć wiki, nie było jego dekadenckim, schyłkowym okresem, ale czasem opozycji:

"Sprzeciwiło się pompatycznemu ceremoniałowi, monumentalizmowi i oficjalnemu charakterowi stylu Ludwika XIV, skłaniając się ku większej kameralności, zmysłowości, wyrafinowaniu i pewnej sentymentalności. Odznaczało się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. chińskimi)."

Barok w wersji klasycznej to w ogrodach taka sytuacja:

- ogród i pałac (siedziba) są przestrzenią życia publicznego, sceną uroczystości i zabaw dworu, park jest integralną częścią założenia pałacowego. Widać to w powiązaniu pałacu Sanssouci (całe założenie to wiele budynków położonych w prawie trzystuhektarowym parku) z tarasowym ogrodem u jego stóp, słynnym Ogrodem Przyjemności- Lustgarten):

(taras przed pałacem)

(pergola)

(altana)

(schody, wizytówka Sanssouci)

(kolejny taras)

 - tendencja do ujarzmiania natury, podkreślanie sztuczności ( np. strzyżone ściany boskietów, ceramiczne wypełnienie parterów, odcięcie się od wiejskiego otoczenia ). Boskiety przetrwały, partery wypełniają dziś trawniki, sztuczność zatraciła się w późniejszych krajobrazowych przekształceniach parku.

Oto boskiet.

A to jego strzyżona ściana

podkreślona przez rosnące niżej żywopłoty. 

Żywopłoty są wąsko cięte

i zasłaniają gąszcz (bałagan?), który dzieje się za nimi. Ta część ogrodu naprawdę radzi sobie Bez Opieki i nie powoduje Trosk.

Co rośnie za żywopłotami? Mnóstwo rzeczy. Porzeczka alpejska (na fot.), żylistki, suchodrzewy Maacaka, trzmieliny, głogi,  jaśminowce dla zapachu...

... kolkwicje chińskie (znane już w XVIII wieku? nie sądzę.)

i bukszpany

(które nudzą VegAnkę).

Należy pamiętać, że ogród powstał (jak wiele ogrodów na przestrzeni wieków) na bazie dębowego lasu, typowego dla tych nadrzecznych okolic. Oto przykład zastosowania stroju ponurego kosiarza jako ęturażu parkowego.

(znajdź...

... jeden szczegół)

Tak wygląda współczesne wypełnienie parterów- trawniki i obwódki z roślin jednorocznych,

egzoty i rośliny kubłowe,

byliny tak zaskakujące, jak lasecznica i trawa pampasowa- doprawdy, nikt nie przejmuje się tym, aby rośliny były "z epoki".

W tle widoczny młyn- wiatrak,

a w ogrodzie tytoń i karczochy.

 - klasyczne piękno, harmonia proporcji, umiar, spójność kompozycyjna, osiowość, hierarchia kompozycji przejawiająca się w strefowaniu założenia ogrodowego na partery, boskiety, park; subordynacja założenia.
No tak. Można fochać się, że co to za ogród, taki sztuczny i przycięty, "nie lubię ogrodów francuskich", sto razy to słyszałam, ale.
Ale.
Klasyczne piękno pozostaje klasycznym pięknem, nie umiem być na nie niewrażliwa.
Dopiero tu pojmuję potęgę Prus. Króla, który chcąc nie chcąc rządził absolutnie i było go stać na monumentalizm, zresztą podany bez zadęcia, niby mimochodem.
Klasyczne piękno przejawia się w prostocie

 i wybitnej dekoracji rzeźbiarskiej.

Strefowość dobrze widać na mapce- pocztówce z Poczdamu:

na której zaznaczyłam też- na niebiesko- główną oś kompozycyjną, aleję o długości 2,5 km, łączącą pałac Sans Souci z Nowym Pałacem, powstałym za panowania kolejnego władcy dwadzieścia lat później.

Oś to w barokowym ogrodzie rzecz podstawowa. 

Najczęściej nanizany jest na nią główny pałac, podwórze i wszystkie elementy ogrodu.

Powinna ginąć w nieskończoności, wyrażając moc absolutnego władcy, podkreślając jego potęgę.

W skromnym (w końcu to tylko letni pałac króla, który podobno był przede wszystkim żołnierzem, przyjacielem filozofów, nie polował i uprawiał jadalne rośliny) Sanssouci oś nie poraża rozmachem.

Łączy dziedziniec pałacu z widocznym w oddali wzniesieniem Ruinenburg,

wiedzie schodami w dół tarasów

aż do Wielkiej Fontanny.

Kiedyś prowadziła wzrok w pola, dziś w tle widnieją blokowiska Poczdamu.

Rzut oka za siebie.

 Obok fontanny zaczyna się boczna oś, prowadząca do Nowego Pałacu.

I to jest dopiero OŚ.

Te dwa i pół kilometra to podróż od baroku do ogrodu krajobrazowego, od powściągliwości do przepychu.

- dominująca zasada kontrastu.

Proszę bardzo. Poziom- pion, światło- cień.

Drzewa o naturalnej formie vs żywopłoty i topiary.

;-))

- jednopłaszczyznowość, jednoosiowość, ale także wykorzystanie naturalnej rzeźby terenu (uskoki, cieki) i architektury (mury, budynki).

To już mniej. W końcu- jednak rokoko;-) w licznych węzłach osi głównej zaczynają się osie boczne. Położenie pałacu na odlesionym wzgórzu wykorzystano fantastycznie.

- monumentalizm, bogactwo,  masywność i zwartość form ( boskiety, partery haftowe).

Roślinność roślinnością- robi wrażenie, ale prawdziwie bogaty jest Nowy Pałac.

Oto budynek bramny. Bramny.

 A to pałac,

jego najbliższe otoczenie

i dekoracja rzeźbiarska.

 - obecność dynamicznej wody (fontanny, studnie, kaskady).
O tak. Woda lała się dynamicznie, także z nieba.

(parter wodny przed Nową Oranżerią)

- architektura ogrodowa nawiązująca do klasycznych form ( kolumnady, murowane pawilony, groty, lusthausy, gloriety, altany, woliery, nimfea).
Lecimy:

Kolumnada w Nowej Oranżerii.

Belweder.

Mauzoleum.

Altana.

Grota z nimfeum.

- dążenie do wydzielenia wnętrz ogrodowych o różnym przeznaczeniu (sale, gabinety, teatry, korytarze).

Słitfocia z kretem przed gabinetem.

- stosowana roślinność: wiąz, lipa, buk, dąb, topola, jesion, grab, głóg, leszczyna, bukszpan, ostrokrzew, ligustr, złotokap, od XVII wieku- kasztanowiec, robinia, lilak; rośliny kubłowe.
Tak właśnie. Lilak od XVII wieku, kto by pomyślał.

Zjesienniałe kasztanowce.

Chłodnik, czyli bindaż, z grabu.

Okaz bluszczu.

Cis.

Kubłowe: hibiskus,

biały oleander

i granat.

No i właśnie
zmęczyłam się tym barokiem.
Następnym razem- jutro?? zapodam, dlaczego Sanssouci to ogród także rokokowy i krajobrazowy, czy warto i dlaczego trzeba tam wrócić (ok?;-))
Pozdrówka, Megi.
Wiedza źródlana: wiki, gardenvisit, spsg, fly4free, własne materiały przygotowane na kurs ogrodowy.

A to nie wiem, skąd zajumałam. Ale że barok, fakt.