kserotermy jesienne

Poszukiwacze, porzuceni przez Avalończyków nad bezptasim i lustrzanym jeziorem, zastanawiali się przez chwilę- dzień wczesny i piękny, do domu 280 km.

Koniec października? nie wydaje mi się.

Nie wiem. Ale ładne.

A to wiem- paprotka zwyczajna.

Padło na Owczary- Stację Terenową Klubu Przyrodników, Muzeum Łąki i takie tam atrakcje.
Muzeum było zamknięte.

 Ale.

Budynki gospodarcze, zagrody i pasterskie zwierzątka mają swoje przeznaczenie- w Owczarach hoduje się owce (wrzosówki), których zadaniem jest obsługa muraw kserotermicznych. Więc na murawy.

Murawy to nieleśne zbiorowiska roślinne, wykształcone na podłożu suchym i ubogim (murawy kserotemiczne, napiaskowe, naskalne), zasolonym (solniskowe), bogatym w jony metali ciężkich (galmanowe).
Murawy kserotermiczne występują najczęściej na ciepłych zboczach (pagórków, dolin rzecznych, wąwozów), na przepuszczalnej glebie o odczynie zasadowym. Powstały po ustąpieniu lodowca, jako wczesny etap sukcesji. Współcześnie tworzą się na osuwiskach gruntu lub piargach- wtedy są zbiorowiskiem trwałym. Częściej jednak powstawały na terenach odlesionych i użytkowanych przez ludzi (wypalanie, wypas, wykaszanie) i wskutek sukcesji ekologicznej stopniowo zarastają krzewami i drzewami.
W składzie muraw kserotermicznych dominują krzewy i zioła, przystosowane do okresowo niekorzystnych warunków (susza, wysoka temperatura latem).
Więcej tu i tu, a tu wyszukiwarka muraw.
Przepiękne widoki, otwarte, moje ulubione.

Zawciąg nadmorski.

I krwawnik.

Widać, o co chodzi z tymi murawami, prawda? Stroma krawędź doliny Odry, tej płaskiej w oddali, i wąwozy wyrzeźbione przez lodowiec i wodę.
Swoją drogą- jaka piękna jesień. Pociemniałe złoto, zszarzała purpura, zgaszony szmaragd rzepaku. I jaki piękny dzień.

Murawy tego terenu należą głównie do muraw ostnicowych, tworzonych przez trawy kępowe (ostnica Jana, włosowata, powabna- wszystkie bardzo rzadkie i chronione- szczotlicha siwa). Darń jest mało zwarta, roślinność stosunkowo niska. Trawom towarzyszą m. in. wilczomlecz sosnka, goździk kartuzek, chaber nadreński, mikołajek polny, pajęcznica liliowata, macierzanka piaskowa. Pozostałości tych roślin były widoczne, o innych, jak dzwonek syberyjski i boloński, driakiew wonna, ostrołódka kosmata, wężymord stepowy, zaraza wielka, szałwia łąkowa, mogliśmy tylko poczytać.
Warunki bywają tu naprawdę ekstremalne: woda opadowa szybko spływa po stokach i przesiąka w głąb piaszczystej gleby, temperatura w słoneczny dzień dochodzi do 70 stopni C, podłoże często jest niestabilne.

Mało zwarta murawa :-)

Ostnica, ale która? W terenie łatwo było odróżnić Jana (bardzo wąskie, zielone liście) od włosowatej (liście szersze, siwe, sztywne), na zdjęciu niekoniecznie.

To chyba moje pierwsze ostnice nieogrodowe ;-)

Nadreński.

Sosnka.

Mikołajek polny- wiedzieliście, że jest "biegaczem stepowym"?

Zarastanie jest wpisane w los muraw. Zaprzestanie wypasu powoduje ekspansję trzcinnika, jeżyn, głogu, dzikiej róży, tarniny, robinii.

 Bardzo pyszne to zarastanie :-)

Klub Przyrodników, którego działalność szczerze podziwiam, wykupił kilkanaście hektarów gruntów (kolejne kilkanaście jest użytkiem ekologicznym) i stworzył ostoję przyrody, jeden z niewielu w naszym kraju "niepaństwowych rezerwatów". Pisze o prowadzonej w niej ochronie czynnej:
"Obecnie, aby zachować niewątpliwe walory muraw, konieczne jest prowadzenie czynnej ochrony. Dlatego od początku istnienia Stacji wprowadziliśmy tu wypas zwierząt. Hodujemy owce rasy wrzosówka, koniki polskie i kozy. Zwierzęta te nie są przypadkowo wybrane. Owca wrzosówka i konik polski, to stare, rodzime rasy, doskonale przystosowane do naszych warunków klimatycznych, niezbyt wymagające żywieniowo i stosunkowo odporne na choroby. Wrzosówki są dodatkowo zwierzętami małymi, zwinnymi, świetnie radzącymi sobie w terenie pagórkowatym jakim są krawędzie doliny rzecznej. Ochrona muraw w postaci niemal codziennego (od wiosny do jesieni) wypasu zwierząt wspomagana jest dodatkowo przez akcje wycinki zakrzewień i zadrzewień."
Pamiętam, że kilkakrotnie podawałam na tych łamach w wątpliwość sens ochrony czynnej, będącej utrzymywaniem skansenu wbrew realiom i być może pilniejszym potrzebom, często też wbrew naturalnym procesom przyrodniczym (patrz Puszcza Białowieska). I pewnie jeszcze nie raz będę wątpić, co nie zmienia faktu, że podziwiam ;-)

Powyżej muraw łąka i taka sytuacja.

Czyli dzień niezupełnie stracony pod kątem ptaków ;-)
Zbierać kanie z czyjejś łąki trochę nie bałdzo, ale pan, który podjechał samochodem, napakował pół bagażnika, przeparkował, dopakował, pojechał.
Zjawili się pracownicy Stacji (otworzą muzeum!), zebrali po koszu.
To i my. Po torebce.

I jeszcze sporo zostało na zarodnikowanie.
Wspominałam, że to był piękny dzień?

Ruiny zamku w Owczarach.

Przy Stacji Terenowej oprócz Muzeum Łąki powstał ogródek botaniczny prezentujący rośliny różnych typów łąk, ogródek chwastów, szkółka i sad ze starymi odmianami drzew owocowych (wyszukiwane w okolicznych opuszczonych sadach, oznaczane i szczepione). Są noclegi, sklepik stacjonarny i internetowy, biblioteka- Boćka można poczytać w sieci- wypożyczalnia sprzętu terenowego (np. lornetki). Pracownicy prowadzą zajęcia edu i imprezy (Letnie i Wiosenne Spotkania z Łąką, Spotkanie z Sadem).

No to jedziemy. Zdecydowanie na przełomie maja i czerwca, kiedy kłoszą się ostnice i kwitną szałwie i zarazy. Robić zajęcia o roślinkach i krajobrazie, a z pomocą terenowców pewnie i inne.

Można nabyć chwasty, a także rośliny odpowiednie do Kącika Bioróżnorodności w ogrodzie. Także wysyłkowo.

Można nabyć herbatkę o fajnym składzie, ale to nie jest propozycja dla Poszukiwaczy :-D 

Jabłka bezimienne,

imienne

i zasłoikowane.

Nie mogę się oprzeć wrażeniu, że niewiele rzeczy wyciągnęłoby mnie z ciepłej chaty u progu listopada tak skutecznie jak Poszukiwacze i Avalończycy (tak, weekend był piękny, słoneczny i intensywny, ale powrót w ciemnościach na skraju przytomności).
Niewiele rzeczy skłoniłoby mnie do wyjścia z domu po mało spanej nocy i zajęciach na kursie ogrodowym, przed porannymi zajęciami, z wyjątkiem Nocy w Skarpetkach (degustacyjno- dyskusyjna afterka po warsztatach Herbiness).
Kiedyś.
Bo blogerstwo swoją drogą, ale spotkanie roślinnych świrów- to dopiero jest magia internetu.
Pewnie się powtarzam, pewnie już pisałam, że za każdym razem wznosimy okrzyki na własną cześć- jak to dobrze, że mamy swoje miejsce w czasoprzestrzeni, niezależne od tego, po co nam te rośliny, ile mamy lat i jak bardzo nieproduktywnie spędzamy czas!
Do tej pory każdy, kogo zaciągnęłam na Roślinne Spacery, czuł się zachwycony (chociaż zwykle się martwię, że mogą być zbyt niszowe i sekciarskie), więc chyba magia ziół działa też na innych.
Zresztą niech ich fotki (wybaczą, że nie zapytałam o zgodę na publikację?) będą ilustracją.

Noc w Skarpetkach. Na większe grono nie pozwoliła tylko pojemność lokalu.

Lans na ornito nad Bukówką- rzeczywistość przetworzona przez Marka Cieślika.

Tak, bo to zmienia świat. Zadzieram głowę, liczę ptaki na niebie. Skanuję pobocze, liczę gatunki roślin.
To następnym razem już będzie ogródkowo :-)
Pozdrówka, Megi.