Nie ma już dzikiej dziczy... nie ma?

a czym jest torfowisko?

Torfowisko wysokie to zbiorowisko roślinne występujące w strefach wododziałowych, w górach i na brzegach niektórych jezior. Warunkiem jego powstania jest odcięcie od wód gruntowych i zasilanie jedynie wodą opadową.

Nieprzerwanie rosnące torfowce magazynują w swoich tkankach wodę, a ich dolne, obumarłe części tworzą złoże torfowe. Poza nimi występują tu tylko rośliny o małych wymaganiach, odporne na niskie pH, niedobór azotu i innych biogenów (rosiczki, żurawina błotna, bagno zwyczajne). Okrajki torfowiska wysokiego zwykle porasta bór bagienny.

Jak widać- jest to bardzo specyficzny ekosystem, uzależniony od lokalnych warunków (nieprzepuszczalne i ubogie podłoże) i sumy opadów.

W Polsce taka kombinacja warunków zdarza się rzadko, płytkie gleby na nieprzepuszczalnym podłożu występują w górach i w młodym krajobrazie polodowcowym (Północny Wschód). Na Dolnym Śląsku- wyjątkowo rzadko. Większość torfowisk wysokich została zresztą zniszczona poprzez eksploatację torfu, nawożenie otaczających terenów, zmianę stosunków wodnych. Możemy jeszcze podziwiać torfowisko na Równi Pod Śnieżką, w rezerwatach "Torfowisko pod Zieleńcem" i "Wielkie Torfowisko Batorowskie".

W Polsce tak... ale w Szwecji jest inaczej. Z racji budowy geologicznej i wysokiej sumy opadów istnieją tam idealne warunki do powstawania torfowisk. Tworzą się wszędzie, w każdym bezodpływowym zagłębieniu w lesie. Zajmują wielohektarowe powierzchnie. Przenoszą nas w pierwotny świat...

... świat, w którym rośliny i krajobraz są niezmienne od tysięcy lat, od momentu powstania. Świat, w którym spodziewamy się dinozaurów na horyzoncie. Świat, w którym nie istnieje czas, świat ciszy, wody, bzyczenia owadów, świat, z którego jest blisko do nieba.

No dobra, tych kładek na początku nie było. Ale są potrzebne, bo przerwanie darni torfowców (na skutek chodzenia po nich jedną ścieżką) powoduje powstanie rynny erozyjnej (to te lusterka wody), a wiele takich rynien może spowodować odwodnienie.

Mówiłam, że są wrażliwe.

Charakterystyczne i rzadkie rośliny- malina moroszka Rubus chamaemorus, rosiczka długolistna Drosera longifolia, pływacz zwyczajny Utricularia wulgaris.

Jeszcze obrazky?

no już, ok.

Tak naprawdę takie torfowisko jest zbiornikiem wodnym z niewidocznym lustrem wody. Często jest to zarośnięte jezioro. Jezior dystroficzne, ubogie w składniki odżywcze. Kożuch torfowców nasuwa się na jego taflę

a płaty torfu czasami odrywają się i dryfują... po latach duży zbiornik zamienia się w niewielkie oczko wodne.

Mineralne wyniesienia w byłym jeziorze tworzą wyspy, zwane grądzikami.

Na brzegu torfowiska wysokiego rozwija się zbiorowisko zwane borem bagiennym (bórbagnem). Zwykle jest to bór sosnowy z bagnem zwyczajnym, borówką bagienną, wełnianką pochwowatą, wrzosem pospolitym i wrzoścem bagiennym w runie, ale może też przybrać postać boru świerkowego.

Równie piękne są torfowiska niskie, tworzące się tam, gdzie powoli przepływa żyzna woda (np. w dolinach meandrujących rzek) i przejściowe, porośnięte roślinnością złożoną z gatunków charakterystycznych dla wysokich i niskich (żurawina, torfowiec, przygiełka biała, bagnica torfowa, turzyce).
Torfowiska niskie porastają zwykle szuwary wielkoturzycowe ze storczykami. Jako dostępne i żyzne siedliska zostały w przeważającej części zmeliorowane, zamienione w łąki, często wtórnie zdegradowane i zarośnięte wierzbą, olchą i brzozą. Największe w Polsce kompleksy torfowisk niskich znajdują się w dolinie Biebrzy, Narwi i Rospudy.
Obrazky z torfowisk przejściowych:

 Żółtokwitnąca roślinka to myrlilja, Narthecium ossifragum, łomka zachodnia. U nas nie ma.
I obrazky z torfowiska niskiego:

A teraz...

CO JA ROZKMINIAM?

1. To jest właśnie dzika dzicz. Torfowisko niebędące dziką dziczą przestaje być torfowiskiem, bo naruszenie stosunków wodnych itp. skutkuje jego bardzo szybką degradacją. Można powiedzieć, że jest to zbiorowisko pierwotne. Skład gatunkowy jest ubogi, ale charakterystyczny i stały. Torfowiska niskie są pierwotnymi zbiorowiskami nieleśnymi.

2. To jest jedna z odpowiedzi na pytanie, co my właściwie widzimy w tej Szwecji i po co tam jeździmy. Po to właśnie, żeby być w tej  przestrzeni, świetle i zapachu, i w samotności.

3. To pytanie zadała Marie, więc to jest post dla Marie. Zazdroszczę Marie Szwecji od stycznia do czerwca... i tęsknię.

4. To jest takie piękne, że musi trwać. Trwanie torfowisk jest kruche, bo zależy od człowieka. Od tego, czy zechce przeciąć drogą pokłady torfu, jak nawozi okoliczne pola, czy nie wpadnie na pomysł wyprostowania rzeki i odwodnienia podmokłej łąki. A jak trudno odwrócić bieg wydarzeń, można przeczytać tutaj.

5. Torfowiskom zagrażamy także eksploatując je jako źródło torfu. Kiedyś stosowanego jako opał...

... a teraz, łoooo

 w ogródkach. Szwedzki torf w szwedzkim sklepie to ewenement i element kampanii "szwedzkie jest dobre", w wyniku której Szwedzi wierzą, że mają najlepsze truskawki, jabłka i kurczaki (a to my przecież mamy. Ale jeżeli chodzi o ziemniaki, to faktycznie wymiatają.).
W Polsce kupujemy torf z Pasłęka, Litwy i Estonii. W kontekście powyższych rozważań proponowałabym jednak się ogarnąć i przyłożyć się do kompostowania. Albowiem torf jest surowcem nieodnawialnym. Nie mamy co liczyć na lodowiec, powstanie paru jezior i ich zarastanie. Jeżeli chcemy podzielić się torfowiskowymi wzruszeniami ze swoimi wnukami, to proszę...

Ok, wiem, że merytorycznie można się przyczepić do tego i tamtego w tekście. Ale różne skróty myślowe zastosowałam świadomie;-) aby nie zanudzić.
Piękny czas nastał, czas spotkań od serca. Napiszę.
Ach, proszę, spełnijcie warunki candy i oprócz komentarza- kopiujcie banerek!

Pozdrówka, Megi.

PS. Jeszcze obrazky?
PS2. Zapomniałabym napisać, jak osobiście bliskie są mi torfowiska. Jako nastolatka malowałam bórbagna i marzyłam o kimś, z kim byłoby bezpiecznie się po nich błąkać. W moich latach dwudziestych przemierzałam Bagna Biebrzańskie z TP, chlebem, wodą i kijem (zdecydowanie nie po kładkach, tylko za każdym krokiem wyciągając kaloszka z błota, ślurp), śpiąc na grądzikach i w przyczepie od stara, spłukując dzienny pot przy studni (nie było odstraszaczy na owady i trzeba było hasać w upale w długich rękawach, chustkach i kapeluszach). W latach Suwalszczyzny starsze dziecko strasznie się nudziło, kiedy matka godzinami zbierała borówki bagienne (zdecydowanie bardziej wydajne od czernic), a ojciec focił i focił wciąż tego samego miniaturowego storczyka, w związku z czym dziecko mogło się wyciszać do woli i nabierać kontemplacyjnego stosunku do przyrody. Młodsze dziecko w tym czasie spało na podłożonej przeciwdeszczowej kurtce, inhalując się bagnem zwyczajnym i spadając w dolinki między kępkami (torfowisko ma strukturę kępkowo- dolinkową;-p). Niezapomniane.
PS3. A znacie to?;-]