jak czerpać z natury

No jak? czerpakiem. Zaciąga się po łące, z siatki wysypujemy na płachtę setki rozbiegających się stawonogów. Połowa z nich to kleszcze.
Tyle ich jest w łące, na nas w czasie spaceru osiada niewielki procent, ale i tak się boimy. Lepiej nie czerpać.
Albo czerpać z pewną nieśmiałością.

Taka sytuacja ma (chyba. Taka hipoteza.) miejsce w ogrodach.
Deklarujemy, że chcemy naśladować w nich naturę, czerpać z niej. Spuścizna Williama Robinsona siedzi mocno w naszych głowach, jako wzór bądź antywzór, ale siedzi. Może nie "dziki ogród", ale płynne rabaty zarośnięte gęsto i stopniowane wysokościowo, tak kojarzymy "ogród angielski".
Drugie nasze skojarzenie to ogród krajobrazowy, zaplanowany jako przestrzeń naśladująca "naturalny" (w istocie kulturowy) krajobraz.
(Oczywiście nie musimy naśladować natury/możemy nie naśladować natury. Ale deklarujemy- na blogach, grupach ogrodniczych, jako projektanci i klienci- więc zakładam pewną konsekwencję.)

Tymczasem
niewiele z tego wynika.

Albo tej "natury" (przyrody i spójności krajobrazu) nie rozumiemy, albo źle ją interpretujemy, albo nie potrafimy z niej czerpać.
Może też zbyt dosłownie kalkujemy wzorce, ulegamy modom, gubimy się w szczegółach, poddajemy się potrzebie kontroli, pasji kolekcjonerskiej czy co tam jeszcze, co sprawia, że nasze (polskie?) ogrody bywają tak żałośnie nietrafione, ani dla ludzi, ani dla przyrody.
Mam tu na myśli głównie ogrody projektowane, robione przecież "pod klienta", oraz zieleń publiczną. Bo jak ktoś sobie podąża za tym, co mu w duszy gra i dobrze mu z tym, to niech ma. No chyba że również deklaruje, że jego żwirek, randap, tuja i krasnal to z miłości do przyrody, wtedy to jest śmieszne i do obśmiania, a bywa groźne i wredne.
"Ogród od projektanta" to minusujące określenie na ogrodniczych forach ("nie obraź się, ale ten ogród wygląda jak od projektanta. Za gęsto, za kilka lat będziesz musiała to wycinać.") i jest w tym dużo racji.
Bo przecież w naturze rośliny rosną gęsto, ale nie trzeba ich wycinać.
Wydawało mi się, że problem polega na tym, że polscy pejzażyści, dizajnerzy, ogrodnicy oglądają tylko polskie ogrody, kiszą się w sosie ZtŻ, MPO i tefałen. Doszłam jednak do wniosku, że klucz leży gdzie indziej- oni oglądają TYLKO ogrody. Nie założenia krajobrazowe, efekty programów renaturyzacji, przyrodę. Tylko ogrody.

Moim zdaniem lepiej byłoby, gdybyśmy czerpali z natury.
Na dwa sposoby:
- przez patrzenie na okoliczny krajobraz i osadzenie w nim naszej realizacji,
- przez poznanie materiału roślinnego w okolicy.
(Oczywiście wszystko ma drugą stronę- Marta opisując wieloletnie doświadczenia z własnego ogrodu mówi o nieprzewidzianych niuansach i o wymaganej zgodzie na matrix. Matrix planting.)

To ja już przestanę gadać, na wakacjach jestę. Zilustruję wpis fotkami z podkarpackich łąk i lasów, z przełomu maja i czerwca.
Czerpanie z krajobrazu kulturowego? Może nie zawsze i wszędzie, ale można w nim wyczytać spójne, klarowne fragmenty.

Patrząc na takie obrazki mamy zwyczaj (w każdym razie MY tu na wakacjach mamy zwyczaj) wznosić okrzyki, że to na pewno specjalnie tak posadzone. I mamy rację, szkielet tego krajobrazu jest komponowany, nie z mottem estetycznym, ale jednak wdrukowanym. Druga połowa to nasze fokusy i kadrowania tego, co naszym zdaniem piękne i warte uwagi.
Czerpanie z kompozycji? W łanach wszystko dobrze wygląda, ot co.

Łan jaskrów ostrych.

Łan kminku?

Łan rumiana polnego.

Łąki łan.

Łan skrzypu olbrzymiego przebijającego się przez łan turzycy drżączkowatej. Jakby ktoś chciał łan skrzypu, to: jakieś źródlisko czy inne mokre miejsce, podłoże niekwaśne, zasobne w materię organiczną.

Łan turzycy drżączkowatej (wilgotna, umiarkowanie żyzna, niekwaśna gleba).

Czerpanie z bogactwa rodzimych roślin? O roślinach można rozmawiać na poziomie telewizji śniadaniowej, w której wszystkie paprocie rosną w cieniu i na kwaśnej glebie, ale wolę dzielenie się doświadczeniem uprawowym lub wyciąganie wniosków z obserwacji tego, co "dobrze rośnie" w okolicy (chociaż i to bywa mylące, bo lokalne warunki bywają bardzo specyficzne).
Możemy użyć roślin bardzo zwyczajnych.

Kozibród łąkowy. Gleba świeża, zasobna, obojętna, stanowisko słoneczne.

Dzwonek skupiony, wymagania jw.

Jastrun właściwy- gleba świeża do suchej, stanowisko słoneczne.

Babka lancetowata. Gleba świeża, zasobna, obojętna, stanowisko słoneczne lub półcieniste.

Żywokost lekarski. Gleba wilgotna, obojętna, stanowisko słoneczne lub półcieniste.

Smółka pospolita. Gleba umiarkowanie żyzna, sucha lub świeża, stanowisko słoneczne.

Dereń świdwa. Gleba zasobna, niekwaśna.

Jodła pospolita- tolerancyjna względem warunków (wymaga jednak świeżej gleby i wysokiej wilgotności czystego powietrza), pięknie odnawiająca się w podkarpackich lasach.

I nie mówcie mi, że te rośliny są zwykłe i nieciekawe. Nie są. Są za to w stanie zrobić robotę, nawet w ogrodzie, nie tylko "naturalistycznym".
Na wyraźnie wilgotnym terenie możemy spróbować ostrożenia łąkowego (gleba zasobna, niekwaśna, pełne słońce).

i firletki poszarpanej.

W suchsze i kwaśniejsze miejsca nadadzą się

konwalijka dwulistna

przetacznik leśny

i janowiec barwierski.

Wiosną i wczesnym latem na łąkach i w widnych zaroślach kwitnie dość rzadka wbrew pozorom bylina- bodziszek żałobny (gleba zasobna, niekwaśna, wilgotna).

Zachwyciłam się nim już nastolatkom bendonc, kiedy fioletowe wnętrze zagajnika nad Bugiem (bodziszek, dziewanna fioletowa, dzwonek brzoskwiniolistny) objawiło mi dobitnie różnicę między Wschodem a Zachodem.
Dziś można nabyć za 5 zł, także w odmianach.

Natomiast na pewno nabywać nie należy poniższych gatunków. Po pierwsze- nie utrzymacie ich (wymagają nie tylko stale wilgotnej gleby o specyficznym składzie, ale i mikoryzujących grzybów, i to od momentu kiełkowania nasion), po drugie- trudno zweryfikować źródło pochodzenia (najczęściej są pozyskiwane z natury, co powoduje niszczenie całych populacji tych rzadkich i chronionych roślin. Nie jest możliwe, żeby były to naprawdę "nadwyżki z ogródka", jak w opisach.).
Chodzi o storczykowate.

Storczyk męski, Orchis mascula.

Kukułka szerokolistna, Dactylorrhiza majalis.

Podkolan biały, Platanthera bifolia (nierozkwitł był).

Listera jajowata, Listera ovata.

No i ech. Bylinowy Pan napisał kiedyś- i wciąż siedzi to we mnie- że ogrody są ograniczeniem.
Tak, są. Nie muszę wyjeżdżać do Szwecji i przez ponad dwa już tygodnie konsekwentnie nie zajmować się pracą, żeby to wiedzieć. Wystarczy zwykła łąka i jestem w niebie. Wystarczy mieć porównanie. Wystarczy znać trochę "dzikusów" i ich naturalnych zestawień, żeby czerpać. Nie tylko inspiracje, ale i siłę, i pewność.

Nie tylko ja jestem w niebie :D 

Post posstał pod wpływem Barbary, która wszystkie napotkane po drodze rośliny chciałaby zaprosić do ogrodu :-) i do której też machamy.

Aaa w ogóle to miał być o łąkach :-) wciąż z racji inspiracji Bylinowym Panem. Ale w międzyczasie napisała ona post równoległy do tego...
a ja od trzech czy czterech tygodni nie mogę skończyć wpisu. W międzyczasie zdążył się skasować, za to dodaję fotki do albumu szfeckich roślin (stay tuned) i pilnie  wklejam zagraniczne obserwacje na fanpejdża (no jutro dodam :-D).

W każdym razie, podsumowując: różny może być poziom rozmowy i o roślinach, i o ogrodach.
Być może- mam nadzieję, że tak będzie- wiedza o gatunkach i siedliskach stanie się kluczem do nowego ogrodu, prostego i w pełnym znaczeniu tego słowa naturalnego, bez krygowania, cudzysłowów, wiecznych cytatów i zapożyczeń, jakimi są choćby "podobno modne" preriowe rabaty, matrixy i wszelkie masthewy.
Taki ogród nie będzie potrzebował biżuterii ze srebrnych kulek, będzie czerpał z natury pełnymi garściami.
(a o kleszczach bardzo trafnie pisze Marta JS. Tu w Szfecji nie mają paniki np.).
Pozdrówka, Megi.
(raz dwa trzy- publikuję :-) i tak nie zdążyłam przed północą, marny Kopciuszek, i w lipcu wisi jeden, samotny wpis!)